Solidarność Wielkopolska - Kara za odmowę
Kara za odmowę
Środa 30 września 2020

Szczepienia się przeciwko grypie a kodeks pracy

W ostatnich dniach odnotowujemy duży wzrost zakażeń COVID-19, a już za kilka tygodni – jak co roku – wkroczymy w okres zachorowań na grypę. Eksperci ostrzegają przed ,,nałożeniem się na siebie” obu wirusów i groźnych wynikających z tego stanu konsekwencji nie tylko dla zdrowia pracowników, ale też dla funkcjonowania firm. Z tego powodu wielu pracodawców wyszło z inicjatywą opłacenia swoim pracownikom szczepień przeciwko grypie. Niektórzy poszli dalej – zagrozili, że zwolnią tych, którzy odmówią szczepień.  – W naszej firmie, za odmowę poddania się szczepieniu, przełożony zagroził przesunięciem na inne stanowisko. Czy to działanie zgodne z prawem? – pyta przewodniczący komisji zakładowej ,,S” w jednej z poznańskich firm.

W jednym z wrześniowych wydań ,,Rzeczpospolitej” przytoczono opinię kancelarii prawnej, która stwierdziła, że powołując się na zapis art. 222(1) Kodeksu pracy, ,,w razie zatrudniania w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych, pracodawca jest zobowiązany stosować wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a gdy to niemożliwe - ogranicza jego stopień, korzystając z osiągnięć nauki i techniki. Wirus grypy to, zgodnie z przepisami rozporządzenia z 2005 r., szkodliwy czynnik biologiczny, czyli właśnie takie zagrożenie, szczególnie w pandemii koronawirusa, a szczepionka to skuteczna droga przeciwdziałania czy ograniczania ryzyka. W świetle powyższego, niektórzy przedsiębiorcy mogą więc zobowiązać określone kategorie pracowników w określonych sytuacjach do przyjęcia szczepień. Dotyczy to, przykładowo, pracowników medycznych, czy farmacji, ale także innych grup pracowników” – twierdzi kancelaria prawna PCS Paruch Chruściel Schiffter | Littler Global.

Zgodnie z podejściem, że wirus grypy jest uznany za szkodliwy czynnik biologiczny, prawem pracodawcy jest egzekwowanie od pracowników poddania się szczepieniu i wprowadzenie sankcjami, jednak z drugiej strony, zakup szczepionek jest obowiązkiem pracodawcy do zapewnienia pracownikom szczepionki przeciw grypie. Trzeba jednak zaznaczyć, że zastosowanie takiego środka jest możliwe tylko w odniesieniu do niektórych grup zawodów i tylko w określonych sytuacjach jak wspomniani wcześniej pracownicy służby zdrowia szczególnie narażeni na zakażenia wirusami, ale też mogący zarażać pacjentów. ,,To ograniczenie sfery wolności osobistej jest niezbędne dla ochrony dobra wyższej rangi tj. zdrowia i życia społeczeństwa” – przekonuje kancelaria.

Inni prawnicy zwracają uwagę, że art. 222(1) Kodeksu pracy dotyczy przede wszystkim obowiązku pracodawcy, który musi zapewnić bezpieczne warunki pracy np. gdy jego pracownicy narażeni są na zakażenie wirusem w kontakcie z klientami. Eksperci podkreślają, że pracownik może odmówić poddania się szczepieniu i nie poniesie sankcji z tego powodu, jednak pracodawca zapewniający szczepionkę powinien wyegzekwować od pracownika stosowne oświadczenie o odmowie poddania się szczepieniu. Taka procedura ma na celu ochronę pracodawcy przed ewentualnymi roszczeniami pracownika, który mógłby oskarżyć pracodawcę, że zaraził się w pracy wirusem grypy i ma powikłania z tego tytułu.
         W interpretacji przepisów kładącej nacisk na obowiązek pracodawcy dotyczący warunków pracy i uznającym prawo do odmowy, zanim odmówimy szefowi zaszczepienia się przeciwko grypie, powinniśmy mieć świadomość, że odpowiedzialność za ewentualne zachorowanie i związane z tym powikłania spadają na nas, a w przypadku stwierdzenia choroby zawodowej, zostaniemy pozbawieni świadczeń odszkodowawczych.

Niektórzy pracownicy nie chcą się zaszczepić, bo twierdzą, że szczepionki są nieskuteczne lub wręcz szkodliwe. Są tacy, którzy uważają, że zmuszanie ich do szczepień jest pogwałceniem ich swobód obywatelskich. Najbardziej jednak uzasadnionym powodem odmowy są przeciwskazania medyczne.

- Zdarzają się schorzenia, w których nie zaleca się szczepić pacjenta przeciwko grypie – mówi Agnieszka Neumann-Podczaska, farmakolog z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. – Takim przeciwskazaniem są np. niektóre alergie. Każdego zatem należy potraktować indywidualnie i zawsze przed zaszczepieniem się przeciwko grypie zasięgnąć porady lekarza.
Reasumując: pracodawca może zarządzić objęcie pracowników szczepieniem ochronnym, jednak takie zarządzenie co do zasady będzie stanowiło zalecenie i pracownik będzie miał prawo odmówić poddania się takiemu szczepieniu. Jednocześnie jednak, w sytuacji, gdy pracownik ze szczególnej grupy narażenia na wskazywane ryzyka np. lekarz w szpitalu, pracownik stale podróżujący w miejsca występowania chorób zakaźnych, odmawia przyjęcia szczepień ochronnych, to pracodawca w uzasadnionym przypadku może potraktować taką odmowę jako niewykonanie polecenia pracodawcy i wyciągnąć z tego tytułu konsekwencje.

Anna Dolska