W Pracowni-Muzeum J.I. Kraszewskiego – oddziale Biblioteki Raczyńskich – 18 stycznia odbyło się wręczenie dyplomów i spotkanie z laureatami nagrody Książka Jesieni 2011. Jury Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych uhonorowało:
Agnieszkę Łuczak, autorkę książki „Utracone decorum. Grabież dóbr kultury z majątków ziemiaństwa polskiego w Wielkopolsce w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945” (Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa-Poznań);
Ryszarda Krynickiego - za wybór i opracowanie edytorskie książki Zbigniewa Herberta „Utwory rozproszone (Rekonesans)” (Wydawnictwo a5, Kraków);
Janusza Tazbira, autora książki „Od sasa do lasa” (Wydawnictwo Iskry, Warszawa).
Cieszy, iż dwoje spośród nagrodzonych to osoby związane z Poznaniem, ale także ze środowiskiem „S” czy szerzej rozumianej dawnej opozycji.
Ryszard Krynicki studiował filologię polską w Poznaniu w latach 60. Był jednym z najbardziej znanych i uznanych poetów Nowej Fali (tzw. Pokolenia 68). Jako członka opozycji związanego z działalnością podziemną władze PRL objęły zakazem druku. Swoje wiersze i tłumaczenia (głównie poezji niemieckiej) publikował wówczas w drugim obiegu, a wiele jego krótkich, lapidarnych wierszy stało się obiegowymi cytatami, manifestami niezgody na panujący wszechwładnie totalitaryzm i zakłamanie. W 1988 r. założył własne Wydawnictwo a5, publikujące przede wszystkim współczesną poezję polską; od lat 90-tych wydawnictwo działa w Krakowie, gdzie obecnie mieszka Krynicki. Odszukanie i przygotowanie do druku niepublikowanych utworów Zbigniewa Herberta było – jak wynika z wypowiedzi wydawcy – pracą iście benedyktyńską, wymagającą nierzadko mozolnego odcyfrowywania z mało czytelnych rękopisów i – jak sam zauważył – nadal nieukończoną. Myślę, że wielbiciele poezji Herberta, do których też się zaliczam, z niecierpliwością będą oczekiwać na kolejne odkryte utwory wielkiego poety.
Agnieszka Łuczak pracowała (w latach 1993-2000) dla Fundacji Wielkopolskie Archiwum Solidarności przy Regionie Wielkopolska NSZZ „S”, gromadząc i opracowując dokumentację nt. oporu i opozycji demokratycznej w Wielkopolsce w latach 1980-1989. Obecnie w poznańskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej pełni funkcję Naczelnika Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej. Naukowo zajmuje się głównie tematyką okupacji niemieckiej w latach 1939-1945 w Wielkopolsce, zwłaszcza oporem społecznym i konspiracją oraz grabieżą dóbr kultury. Nagrodzona publikacja na ten ostatni temat jest książkową wersją pracy doktorskiej. Prowadzący spotkanie podkreślił walory naukowe publikacji opartej na pracowicie zbieranych i dociekliwie analizowanych materiałach źródłowych. Dyskutanci zwracali uwagę na to, że temat okupacji w Wielkopolsce, panujących tu warunków życia i poniesionych strat osobowych czy materialnych ciągle jest w kraju mało znany, toteż wymaga dalszej pracy i nowych publikacji. Zachęcali autorkę także do przygotowania kolejnej książki o charakterze bardziej popularnym, np. w formie biografii ziemian wielkopolskich, osób straconych przez okupanta, wielkopolskich uczestników ruchu oporu.
Gorąca dyskusja świadczyła również o tym, iż badania prowadzone w IPN długo jeszcze będą potrzebne.
A z książkami nagrodzonymi warto na pewno się zapoznać.