Wśród sporów politycznych i mnogości dokumentów podpisanych w ostatnim czasie przez prezydenta, gdzieś bokiem przeszła informacja o nowelizacji ustawy Prawo o stowarzyszeniach, dzięki której znacznie łatwiejsza będzie ich rejestracja, zbliżając procedurę do standardów europejskich.
Nowelizacja - podpisana 26 października 2015 r. – jest pierwszą, tak znacząca zmianą w ustawie uchwalonej ćwierć wieku temu. W dotychczasowym stanie prawnym, do zarejestrowania stowarzyszenia potrzeba jest inicjatywa aż 15 osób. Nowelizacja zmniejsza wymaganą liczbę założycieli do 7. To chyba najbardziej symboliczna z wprowadzanych zmian. Likwidacja tej bariery ma spowodować ożywienie się postaw obywatelskich – liczba stowarzyszeń wzrośnie. Z ustawy usuwa się również zapis dający sądom trzy miesiące na rozpoznanie wniosku o rejestrację. Stowarzyszeń dotyczyć więc będą ogólne terminy zapisane w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, które na załatwianie spraw dają tydzień. Szybsze rozpatrywanie wniosków możliwe będzie m.in. dzięki likwidacji nadzoru prewencyjnego starosty, którego rolą było badanie statutów. Sądy rejestrowe wysyłały statuty do powiatów. Uwagi, które wracały do sądów były jedną z częstszych przyczyn komplikowania się procesu rejestracji. Teraz tylko sąd oceni poprawność statutu rejestrującego się stowarzyszenia. Obowiązkiem sądu będzie przesłanie do organu nadzoru statutu organizacji po jej zarejestrowaniu.
Kluczem do poprawy sytuacji stowarzyszeń zwykłych jest nadanie im ułomnej osobowości prawnej. Dziś takiej osobowości nie mają. Jedynym legalnym źródłem finansowania ich działań są składki. To bardzo ograniczone możliwości. Stowarzyszeń zwykłych jest znacznie mniej niż rejestrowych. Nowelizacja nadaje stowarzyszeniom zwykłym tzw. ułomną osobowość prawną. Nadal wystarczą trzy osoby do założenia takiego stowarzyszenia. Powstanie ewidencja stowarzyszeń zwykłych. Prowadzona będzie przez starostwa według jednolitego wzoru. Stowarzyszenia zwykłe będą mogły "we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane ". Nowe stowarzyszenia zwykłe będą miały też prawo do korzystania z dotacji. Finansowanie działalności będzie też możliwe ze środków z darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Stowarzyszenie zwykłe będzie mogło zarejestrować status organizacji pożytku publicznego i pozyskiwać 1 proc. podatku
Prawo o stowarzyszeniach wejdzie w życie na przełomie kwietnia i maja.