Zasadą jednak jest, że urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany przez pracownika w roku kalendarzowym, w którym nabył do niego prawo. Praktyka pokazuje jednak, że z różnych przyczyn leżących zarówno po stronie pracodawcy jak i pracownika są problemy z udzielaniem należnego wypoczynku. Z tego też względu w projekcie zmian Kodeksu pracy jest proponuje się, że urlop niewykorzystany w danym roku, nie przechodzi na kolejny. Taki zapis ma mobilizować przede wszystkim pracowników do należytego korzystania z urlopu.

Za niewysłanie pracownika na urlop w ustawowym czasie pracodawca naraża się na grzywnę w wysokości co najmniej 1000 zł. W 2017 r. Państwowa Inspekcja Pracy wykryła nieprawidłowości w tym zakresie w trakcie blisko 2 tys. kontroli, a dotyczyły one ponad 24 tys. pracowników.
Nadal – jak widać - wielu pracodawców ma problem z likwidowaniem urlopowych zaległości. Nie pomaga nawet obowiązek tworzenia planów urlopowych. Jeżeli pracownik nie chce skorzystać z urlopu i nie jest możliwe porozumienie w tej kwestii między nim a pracodawcą, to zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody.

Pracodawca nie ma też możliwości zamiany w trakcie zatrudnienia, nawet na wniosek pracownika, zaległego urlopu na ekwiwalent pieniężny. Pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Pracodawca nie musi wypłacać ekwiwalentu, gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawca, po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę.