Nowe regulacje mają na celu wdrożenie dwóch unijnych dyrektyw, tj. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE.

Elastyczna organizacja pracy

Zgodnie z nowymi przepisami, pracownik wychowujący dziecko do ósmego roku życia, będzie mógł złożyć wniosek do pracodawcy (papierowy lub elektroniczny) o zastosowanie do niego elastycznej organizacji pracy: telepracę, pracę w systemie przerywanego czasu pracy, pracę w systemie skróconego tygodnia pracy, pracę w systemie pracy weekendowej, a także pracę w systemie ruchomego czasu pracy oraz indywidualnego czasu pracy oraz pracę w obniżonym wymiarze czasu pracy. Wniosek będzie składać się pracodawcy na co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.

Dwa dni z powodu siły wyższej

W pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna będzie natychmiastowa obecność pracownika, będzie on mógł skorzystać z tzw. zwolnienia z powodu ,,siły wyższej”. Wymiar takiego zwolnienia to 2 dni albo 16 godzin w roku. W okresie tego zwolnienia, pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.

Urlop opiekuńczy

Pięć dni niepłatnego urlopu opiekuńczego w ciągu roku będzie przysługiwać pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki z poważnych względów medycznych. Krewni, na których będzie udzielany urlop opiekuńczy to: syn, córka, matka, ojciec oraz małżonek. Urlop będzie udzielany przez pracodawcę na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

Równe obowiązki rodzicielskie

Nowelizacja prawa pracy ma na celu propagowanie równego dzielenia się obowiązkami z tytułu opieki nad dziećmi pomiędzy obojgiem rodziców poprzez m.in. zachęcanie matek do szybkiego powrotu do pracy. W związku z planowanymi zmianami wydłuża się urlop rodzicielski z 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 tygodni w przypadku ciąży mnogiej. Po zmianach będzie wynosił on odpowiednio 41 i 43 tygodni. Projekt zakłada także prawo do urlopu rodzicielskiego zarówno dla matki, jak i dla ojca, którym przysługiwać ma osobno po 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którym nie można będzie się dzielić z drugim rodzicem. Jeśli którykolwiek z rodziców nie wykorzysta urlopu, wówczas ten przepadnie. Urlop rodzicielski będzie udzielany na wniosek pracownika jednorazowo bądź nie więcej niż w 5 częściach i nie później niż do ukończenia przez dziecko 6 roku życia. Ponadto pracownik – ojciec będzie mógł wykorzystać urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia.

Praca zdalna

Wreszcie też Kodeks pracy ureguluje pracę zdalną, która stała się koniecznością w pandemii. Praca zdalna będzie mogła być wykonywana na polecenie pracodawcy w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu. Może być także wykonywana w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej – być może będą to np. problemy z ogrzewaniem budynków, które zagrażają nam z powodu braku surowców spowodowanym wojną w Ukrainie. Praca zdalna będzie mogła być wykonywana okazjonalnie, na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym.

Związek i pracodawcy wyprzedzają zmiany

Zanim jeszcze nowe uregulowania zaczną obowiązywać, wielu pracodawców już wcześniej, zwłaszcza w dużych firmach wprowadziło zmiany korzystne dla pracowników. W dużej mierze wymusiła to sytuacja związana z pandemią. Na poziomie organizacji, działając wspólnie w Wielkopolskiej Radzie Dialogu Społecznego, z inicjatywy NSZZ Solidarność i Pracodawców RP Wielkopolska, rozpoczęły prace nad stworzeniem nowych regulacji w ramach Kodeksu pracy, dotyczących uelastycznienia czasu pracy przy wykorzystaniu porozumień w formule układów pracy.
Problem wiąże się z przerwami w procesach produkcyjnych, wynikających z przerwania łańcucha dostaw, pandemii Covid-19 oraz konsekwencji wojny na Ukrainie. Jak czytamy we wspólnym komunikacie: ,,Pandemia oraz inflacja dezorganizują bieżące procesy gospodarcze, wpływając niekorzystnie na sytuację pracodawców i pracobiorców. Wobec powyższego, w trosce o przyszłość, o dobrą kondycję firm oraz stabilne, godne i bezpieczne zatrudnienie pracujących w nich pracowników, reprezentatywne organizacje pracodawców oraz reprezentatywne związki zawodowe z Województwa Wielkopolskiego podejmują wspólny dialog w celu przeciwdziałaniu kryzysowi gospodarczemu”.
Wspólna wielkopolska inicjatywa dwóch z trzech stron dialogu społecznego, ma na celu zwrócenie uwagi rządzącym na konieczność wprowadzenia zmian w Kodeksie pracy. Zmian, które korzystne będą zarówno dla pracodawców jak i pracowników, ale przede wszystkim dla polskiej gospodarki.
Pracodawcy i związkowcy wystosowali w tej sprawie list do minister Rodziny i Polityki Społecznej Marleny Maląg.

*****

Opis zdjęcia: 20 lipca 2022 w siedzibie Izby Przemysłowo-Handlowej odbyła się konferencja prasowa dotycząca elastycznego czasu pracy. Wzięli w niej udział: Jarosław Lange – Przewodniczący Zarządu Regionu Wielkopolska NSZZ „Solidarność”, Wojciech Kruk – Prezydent Wielkopolskiej Izby Przemysłowo-Handlowej, Działyński – Prezes Pracodawcy RP Wielkopolska.